ตับเป็นอวัยวะสำคัญที่ทำหน้าที่กำจัดสารพิษ สร้างโปรตีน และช่วยในการย่อยอาหาร แต่พฤติกรรมหลายอย่างในชีวิตประจำวันอาจทำร้ายตับโดยที่เราไม่รู้ตัว มาดูกัน 5 พฤติกรรมที่อาจกำลังทำร้ายตับของคุณอยู่

1. ดื่มแอลกอฮอล์บ่อย

การดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำเป็นสาเหตุหลักของโรคตับในหลายประเทศทั่วโลก เมื่อเราดื่มแอลกอฮอล์ ตับต้องทำงานหนักเพื่อกำจัดสารพิษนี้ออกจากร่างกาย

ข้อมูลทางสถิติที่น่าสนใจ:

• การดื่มแอลกอฮอล์มากกว่า 30 กรัมต่อวันในผู้ชาย (ประมาณ 2-3 แก้วมาตรฐาน) และมากกว่า 20 กรัมต่อวันในผู้หญิง เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคตับแข็งถึง 3-7 เท่า
• ผู้ป่วยโรคตับแข็งประมาณ 70-80% มีประวัติการดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ
• องค์การอนามัยโลกรายงานว่า แอลกอฮอล์เป็นสาเหตุของการเสียชีวิตประมาณ 3 ล้านคนทั่วโลกในแต่ละปี โดยหลายรายเกี่ยวข้องกับโรคตับ

การงดหรือลดการดื่มแอลกอฮอล์จะช่วยให้ตับฟื้นฟูได้ การงดดื่มเพียง 1 เดือนสามารถลดไขมันในตับได้ถึง 15% และลดค่าเอนไซม์ตับที่บ่งชี้การอักเสบได้อย่างมีนัยสำคัญ

2. นอนดึก และเครียดสะสม

การนอนไม่เพียงพอและความเครียดสะสมส่งผลเสียต่อตับมากกว่าที่คิด การนอนหลับเป็นช่วงเวลาที่ร่างกายและตับได้ซ่อมแซมตัวเอง

ข้อมูลทางสถิติที่น่าสนใจ:

• การศึกษาพบว่า ผู้ที่นอนน้อยกว่า 6 ชั่วโมงต่อคืนมีความเสี่ยงต่อโรคตับอักเสบเพิ่มขึ้นถึง 1.5 เท่า
• ความเครียดเรื้อรังเพิ่มระดับฮอร์โมนคอร์ติซอล ซึ่งสัมพันธ์กับการสะสมไขมันที่ตับ เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคตับคนไม่ดื่มแอลกอฮอล์ (NAFLD) ถึง 2.8 เท่า
• 45% ของผู้ที่มีปัญหาการนอนหลับเรื้อรังมีค่าเอนไซม์ตับผิดปกติ แม้ไม่มีปัจจัยเสี่ยงอื่น

การนอนให้เพียงพอ (7-8 ชั่วโมงต่อคืน) และการจัดการความเครียดด้วยวิธีต่างๆ เช่น การทำสมาธิ โยคะ หรือการออกกำลังกาย จะช่วยลดความเสี่ยงต่อโรคตับได้อย่างมีประสิทธิภาพ

3. กินยาพร่ำเพรื่อ ทานยาเองโดยไม่ปรึกษาแพทย์

ยาหลายชนิดต้องผ่านการเผาผลาญที่ตับ การใช้ยาเกินขนาดหรือใช้ยาหลายชนิดร่วมกันโดยไม่ปรึกษาแพทย์ อาจส่งผลเสียต่อตับอย่างรุนแรง

ข้อมูลทางสถิติที่น่าสนใจ:

• พาราเซตามอลเป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดของการเกิดตับวายเฉียบพลัน โดยการใช้ยาเกินขนาด (มากกว่า 4,000 มก. ต่อวัน) เพิ่มความเสี่ยงถึง 400%
• ประมาณ 50% ของกรณีตับวายเฉียบพลันในประเทศพัฒนาแล้วมีสาเหตุมาจากยา
• การใช้ยาสมุนไพรและอาหารเสริมที่ไม่ได้รับการรับรองเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดพิษต่อตับถึง 3 เท่า โดยมีรายงานมากกว่า 20,000 กรณีทั่วโลกในแต่ละปี

ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยาใดๆ เป็นประจำ โดยเฉพาะเมื่อต้องใช้ยาหลายชนิดร่วมกัน และไม่ควรใช้ยาเกินขนาดที่แนะนำ

4. กินอาหารแปรรูป / ทอดน้ำมันซ้ำ

อาหารแปรรูปมักมีไขมันทรานส์ เกลือ และสารเคมีที่เป็นอันตรายต่อตับ การบริโภคน้ำมันทอดซ้ำยิ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อการอักเสบและการเกิดโรคตับ

ข้อมูลทางสถิติที่น่าสนใจ:

• การบริโภคอาหารแปรรูปมากกว่า 20% ของแคลอรี่ทั้งหมดในแต่ละวัน เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคตับคนไม่ดื่มแอลกอฮอล์ (NAFLD) ถึง 37%
• น้ำมันทอดซ้ำมีสารอนุมูลอิสระและสารก่อมะเร็งสูงกว่าน้ำมันใหม่ถึง 5-10 เท่า
• การศึกษาในผู้ป่วยโรคตับคนไม่ดื่มแอลกอฮอล์พบว่า 78% บริโภคอาหารทอดมากกว่า 2 มื้อต่อสัปดาห์

การลดการบริโภคอาหารแปรรูป หันมารับประทานอาหารธรรมชาติ เช่น ผัก ผลไม้ ธัญพืช และโปรตีนคุณภาพดี จะช่วยปกป้องตับและสุขภาพโดยรวม

5. กินหวานจัด / เครื่องดื่มน้ำตาลสูง

การบริโภคน้ำตาลมากเกินไป โดยเฉพาะน้ำตาลฟรุกโตสในเครื่องดื่มหวาน นำไปสู่การสะสมไขมันในตับและการอักเสบ

ข้อมูลทางสถิติที่น่าสนใจ:

• การบริโภคเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลเพียง 1 แก้วต่อวันเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคตับคนไม่ดื่มแอลกอฮอล์ถึง 26%
• ผู้ที่บริโภคน้ำตาลฟรุกโตสมากกว่า 50 กรัมต่อวัน (ประมาณเครื่องดื่มหวาน 1 ลิตร) มีการสะสมไขมันในตับเพิ่มขึ้น 38% ภายในเวลาเพียง 8 สัปดาห์
• ประมาณ 90% ของน้ำตาลฟรุกโตสที่เรากินจะถูกเผาผลาญที่ตับโดยตรง ทำให้ตับทำงานหนัก

การลดการบริโภคน้ำตาล โดยเฉพาะในรูปแบบของเครื่องดื่มหวาน และเลือกดื่มน้ำเปล่า ชาไม่มีน้ำตาล หรือกาแฟไม่ใส่น้ำตาล จะช่วยปกป้องตับและสุขภาพโดยรวมได้อย่างมาก

การหลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยงทั้ง 5 ข้อข้างต้น ร่วมกับการออกกำลังกายสม่ำเสมอ จะช่วยให้ตับของคุณทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพและมีสุขภาพดีในระยะยาว หากคุณมีอาการผิดปกติที่อาจเกี่ยวข้องกับตับ เช่น เหนื่อยง่าย ตัวเหลือง ตาเหลือง หรือปวดท้องบริเวณชายโครงขวา ควรปรึกษาแพทย์โดยเร็วที่สุด